Bài giảng của HT Thích Hộ Giác tại khóa tu học Âu Châu.

Bát Quan Trai giới là một phương pháp tu hành tích cực và thù thắng của người tại gia cư sĩ. Đời sống tại gia rất bận rộn phiền phức nhiêu khê, do đó ít có thì giờ để tiến tu đạo hạnh một cách tích cực, hầu tạo điều kiện giải thoát giác ngộ cho bản thân. Do vậy, vì lòng đại từ đại bi Đức Bổn Sư Từ Phụ có cho phép người tại gia cư sĩ ở trong sáu ngày người ta biết tới, đó là danh từ trong kinh tạng dùng ý nói: ngày mùng 8, 14, 15, ngày 23, 29, 30, gọi là sáu ngày người ta biết tới theo phong tục cổ truyền Ấn Độ và các tôn giáo, cũng như những người không có tín ngưỡng, cũng nhìn nhận sáu ngày này là sáu ngày rất quan trọng và liên hệ đến đời sống con người, nhất là tất cả những ước vọng, hoài bão mà người nào muốn thành tựu, thì họ tìm đến cây cao, bóng mát, chùa hương, ngũ sập, hoặc giả là những nơi linh thiêng ở trong những ngày này: 8, 14, 15, 23, 29, 30 để cầu tài, cầu lộc, cầu tự, cầu danh, cầu phước hay bất cứ cầu gì, thì cũng chọn một trong sáu ngày này, cho nên trong kinh gọi sáu ngày này là sáu ngày người ta biết tới.

Ở đây chúng ta phải nhìn nhận một điều, đó là đời sống của người cư sĩ tại gia ở Âu Châu, Úc Châu, Mỹ Châu…những ngày làm việc quả thực vô cùng bận rộn không có thì giờ tu hạnh Bát Quan Trai. Nếu hạ quyết tâm thì có thể tu được, đó là trong sáu ngày ấy thức dậy sớm chuẩn bị đèn, nhang, hoa quả cúng Phật rồi lễ lạy trước kim thân Phật bằng giấy, bằng xi măng, bằng gì cũng được, một lòng phát nguyện thọ trì Bát Quan Trai Giới: “Bạch Đức Thế Tôn, hôm nay là ngày Bát Quan Trai giới, đệ tử xin được phát nguyện thọ trì”.

Tiếp đến:

“Đệ tử xin quy y Phật, xin quy y Pháp, xin quy y Tăng. Lần thứ hai đệ tử xin quy y Phật, xin quy ý Pháp, xin quy y Tăng. Lần thứ ba đệ tử xin quy y Phật, xin quy ý Pháp, xin quy y Tăng”.

Và sau đó đọc tám giới:

“Đệ tử nguyện giữ giới không sát hại sanh vật, không lấy của không cho, không hành vi phạm hạnh, không nói sai sự thật, không say đắm men rượu nấu, không ăn phí thời, không ca vũ nhạc kịch và trang điểm, không xử dụng sàng tọa quá cao sang lộng lẫy.”

Cuối cùng tự phát nguyện lấy bản thân:

“Đệ tử nguyện thọ trì Tam Quy và Bát Quan Trai giới trọn đủ tám đêm mà Đức Thế Tôn đã giáo truyền, hầu vâng giữ và hành theo cho được trong sạch trọn ngày nay và đêm nay, hầu theo duyên lành giải thoát ở trong ngày vị lai.”

Ngày hôm đó là ngày mang ý nghĩa thọ trì Bát Quan Trai giới và bản thân cũng đã trở thành hành giả của Bát Quan Trai giới. Tuy nhiên, vào ngày thường quý Phật tử phải làm việc, giờ giấc thất thường, e ngại không được thanh tịnh và trong sạch, nên thường thì Chư Tăng hoan hỉ truyền Bát Quan Trai Giới vào ngày cuối tuần. Ngày Bát Quan Trai giới là một cơ duyên rất đáng khích lệ và thù thắng, vì quý vị đến chùa, sống ở chùa 24 tiếng, được Chư Tăng hướng dẫn nữa thì quả thật là một ngày vô cùng hoan hỷ, nhưng nếu không được Chư Tăng hướng dẫn, thì quý vị cũng sẽ tự mình hoan hỷ về hạnh tu cao của chính mình, đó cũng là công đức vô lậu.

Công đức tức là phước: hữu lậu và vô lậu.

Hữu lậu là công đức mà quý vị phát tạo trong cuộc sống như bố thí, cúng dường. Lẽ dĩ nhiên quý vị thụ hưởng được ở trong vô lượng kiếp về sau và được năm thứ hạnh phúc, đó là: sắc thù thắng, thọ mạng lâu dài, hạnh phúc tròn đầy, sức khỏe phi thường, và trí huệ minh mẫn ở trong vô số lượng kiếp, mà tối thiểu cũng có được 500 kiếp sống về sau.  Khi nghĩ đến những công đức của mình có thể gặt hái được ở trong kiếp lai sinh, thì chúng ta cũng có phần hoan hỷ, nhưng phần hoan hỷ này có lẫn lộn với phiền não, tức là vẫn còn tiếp tục tham sân si, mạn nghi, hỉ, nộ, ái, ố dục lạc, thất tình, lục dục và ma vương vẫn còn chi phối chúng ta, thì con đường sinh tử luân hồi vẫn còn kéo dài. nhưng nhờ vào công đức thọ trì Bát Quan Trai giới nên quý vị đã tạo được công đức vô lậu chứ không còn là hữu lậu nữa.

Như vậy, vô lậu tức là công đức Bát Quan Trai giới có khả năng trợ duyên hành giả thoát khỏi nguồn sanh tử luân hồi và đoạn trừ được tất cả phiền não, nghiệp chướng. Thật vậy, công đức này vô cùng phi thường, cao thượng và thù thắng, nó rộng lớn đến đỗi mà trong kinh có đưa ra một hình ảnh thí dụ cho chúng ta thấy, cho dù một người nào đó có đầy đủ điều kiện cúng dường tứ sự, tức là y phục, thực phẩm, chỗ ở, thuốc men cho Chư Phật hàng ngày và suốt cả trăm năm trong đời sống của họ, so ra cũng không bằng 1/6 công đức thọ trì Bát Quan Trai giới. Như thế quý vị đã thấy công đức thọ trì Bát Quan Trai giới to lớn đến mức độ nào rồi!.

Vừa rồi Thầy có nói, quý vị cúng dường Chư Phật cũng hưởng vô lượng công đức, được thọ mạng lâu dài hạnh phúc trọn đời, sức khỏe phi thường và trí tuệ minh mẫn, nhưng vẫn còn lẩn quẩn trong sinh tử luân hồi, cho nên quý vị cần phải phát tâm thọ trì Bát Quan Trai giới, để trở thành hành giả Bát Quan Trai giới. Chính nhờ công đức của Bát Quan Trai giới này sẽ trợ duyên cho tất cả quý vị thoát khỏi vòng sanh tử luân hồi, mà Chư Phật chỉ có một đại nguyện, đó là khai thị chúng sanh ngộ nhập Phật chi kiến, tức là khai mở cho tất cả chúng sanh được ngộ, có nghĩa là thấy được, đắc được. Cơ thể nhập vào tri kiến, tức là sự thấy, sự biết Chư Phật, hay còn gọi là Phật tính, giác tính và Bồ Đề tính. Hôm nay tất cả quý vị là hành giả của Bát Quan Trai giới, công đức này quả thật vô cùng thù thắng.

Đời sống của tất cả quý vị, nếu không được chư Tăng hướng dẫn, thì quả thật khó mà tạo được công đức này.  Thầy thấy trong chương trình tu học ĐĐ Thích Giác Đẳng giải thích tuy ngắn gọn, nhưng đầy đủ ý nghĩa, quý vị nào có bản chương trình xin lật ra sẽ thấy được ngay lời giải thích của ĐĐ Thích Giác Đẳng rất hàm xúc, gọn gãy và sáng sủa, quý vị chỉ cần đọc qua sẽ hiểu rõ, tại sao chúng ta phải tu hạnh Bát Quan Trai giới. Hôm nay Thầy có thể nói rằng đời sống của tất cả quý vị trong 24 giờ tại nơi đây, tương đồng với đời sống của Chư Tăng là không sát sanh, không lấy của cho, không hành phi phạm hạnh, không nói sai sự thật, không say đắm men rượu nấu, không ăn phí thời gian. Ba giới sau chính là để tiết chế những ái dục, tham dục,  dục niệm, dục vọng và phiền não. Trong đời sống hàng ngày của quý vị sự tham ái và phiền não bắt nguồn từ cái ăn, cái mặc, cái trang điểm, cái thấy, cái nghe, sắc đẹp, mùi thơm, vị ngọt mà ra, mà có, cho nên phiền não chính ở trong mắt, mũi, lưỡi, thân, và ý phát sinh. Do vậy, hành giả Bát Quan Trai giới là để tiết chế và đồng thời cũng để sống thật và tự làm chủ lấy mình, đó là tự thắng, tự chủ.

Như thế, suy ra quý vị cũng đã hiểu rằng, nếu không phải là ngày Bát Quan Trai giới, thì đời sống của tất cả của vị không thể tương đồng với Chư Tăng được! Và nếu không phải là ngày Bát Quan Trai giới, thì quả thật quý vị khó có thể tự thắng, tự chủ lấy mình, để rồi dễ dàng làm nô lệ cho ác ma, bị ác ma sai xử, và tất cả chúng ta trở thành những con cá nuốt lấy mồi của ác ma. Mồi là sắc đẹp, tiếng hay, mùi thơm, vị ngọt, xúc lạc. Bên trong miếng mồi của ác ma có lưỡi câu nhọn. Lưỡi câu chính là sanh, tử , bịnh chết, ái biệt ly, oán hội cầu, bất đắc sầu bi, khổ ưu não, còn miếng mồi đó chính là sắc đẹp, tiếng hay, mùi thơm, và ác ma thì không ai khác chính là kẻ câu cá vậy. Khi thân phận của chúng ta đã là con cá và một khi nuốt miếng mồi, hóc phải lưỡi câu, thì quả thật con cá không làm sao có thể cưỡng lại được nữa. Cuối cùng chúng ta đã hiểu về sự khổ đau và chết cho thân phận con cá.

Nhưng ngày hôm nay tât cả chúng ta lại là nhưng con cá khôn ngoan, tự do bơi lội thong dong trong giòng nước mát theo sở thích của mình, chúng ta muốn bơi đi đâu thì đi, muốn lặn đi đâu thì lặn, mà không bị gò ép bất cứ một sự ràng buộc nào, đó là hình ảnh của những con cá không tham mồi, không nuốt mồi và không mắc phải lưỡi câu. Đây là hình ảnh ngày hôm nay của tất cả hành giả Bát Quan Trai giới.

Hình ảnh thứ hai mà trong kinh “Bẫy mồi” có nhắc đến thân phận của chúng sinh không phải là hành giả của Bát Quan Trai giới, không tu giới, không tu thiền. Thân phận của chúng sinh đó, ví như những con nai tơ còn nhỏ háu ăn, thiếu kinh nghiệm, nên bị những người thợ săn theo dõi từ đường đi, nước bước, lối về. Người thợ săn đã chận đường những con nai tơ hay thường qua lại, họ mở thêm một lối đi khác kèm theo những miếng mồi ngon, vì háu ăn lại thiếu kinh nghiệm, con nai ăn miếng mồi này lại thấy đằng trước có miếng mồi khác nữa, lại tiếp tục chạy tới, để rồi cuối cùng bị mắc vào bẫy mang thân làm mồi cho người thợ săn chuyên nghiệp. Đó là thân phận của chúng sanh không hành trì Bát Quan Trai giới, không tu giới, không tu thiền và thân phận của những con nai tơ này như thế nào thì có lẽ chúng ta đã biết rồi.!

Nhưng ngược lại, nếu là hành giả của Bát Quan Trai giới thì trong kinh cho rằng, đó là hình ảnh của con nai không háo ăn, đã lớn, có đầy đủ kinh nghiệm. Dù đường đi quen thuộc bị chặn, bị nghẽn lối về phải đi con đường khác, nhưng với kinh nghiệm sẵn có, con nai già dặn đã không ăn những miếng mồi ngon đó và nhờ vậy nên không bị sa bẫy. Điều nữa, cho dù con nai có ăn, nhưng ăn cẩn thận, từ từ và nhờ vào sự cẩn trọng đó nên không bị mắc bẫy. Thầy muốn nói, đó là hình ảnh của tất cả hành giả thọ Bát Quan Trai giới hôm nay, tuy mắt ta vẫn nhìn, tai ta vẫn nghe, miệng ta vẫn nói, lưỡi ta vẫn ăn, chân ta vẫn đi, tay ta vẫn làm như mọi ngày, nhưng cái nhìn, cái nghe, cái ngửi, cái nói, cái ăn, cái đụng chạm, cái suy nghĩ  của chúng ta trong chánh niệm hoàn toàn khác với ngày thường. Ngày thường  vì thiếu chánh niệm: nhìn thiếu chánh niệm, nghe thiếu chánh niệm, ngửi thiếu chánh niệm, ăn thiếu chánh niệm, nói thiều chánh niệm, còn hôm nay tuy cũng chừng đó việc, nhưng chúng ta có chánh niệm, biết mình tỉnh và giác. Nhờ có chánh niệm, có tỉnh, có giác cho nên ngày hôm nay hành giả Bát Quan Trai giới thật sư đã đánh lạc hướng của ác ma.

Chúng ta nhìn về Đức Phật, Chư Thanh Văn Đệ tử và các bậc Thánh nhân trong đó có Tỳ Kheo, Tỳ Kheo Ni, Ưu Bà Tắc, Ưu Bà Di, tức là thiện nam, tín nữ đã lọt ra khỏi quỹ đạo của ác ma, và chúng ta cũng thể, hôm nay chúng ta là hành giả của Bát Quan Trai giới để thoát ra khỏi quỹ đạo của ác ma. Hướng đi của ác ma là tham, sân, si, mạn nghi, hỉ, nộ, ái, ố, dục lạc, sắc đẹp, tiếng hay, mùi thơm, vị ngọt, xúc lạc…những thứ đó trong ngày Bát Quan Trai giới hôm nay chúng ta không để cho ác ma dẫn dắt. Quả thật như thế, quý vị chỉ bình tâm một chút sẽ thấy ngay, trong tám giới quý vị giữ đó, đã tự chọn cho mình hướng đi khác rồi. Một hướng đi hôm nay không tham, không sân, không si, không mạn, không nghi, Một hướng đi hôm nay không có hỉ, nộ, ái, ố,không có dục lạc. Và một hướng đi hôm nay không vì sắc đẹp, tiếng hay, mùi thơm, vị ngọt, xúc lạc.

Và cuối cùng, quý vị bình tâm một chút xíu nữa sẽ thấy ngay chúng ta thật sự là tu rất cao, đời sống tu hành của tất cả người cư sĩ tại gia, nghĩa là hành giả Bát Quan Trai giới ngày hôm nay là ngang hàng với đời sống của Tăng lữ vậy./.

Namo Buddhaya.

Minh Hạnh chuyển biên.

(Trích trong Phật Học Vấn Đáp, Tập 1, trang 284. Tiếng Lòng Ta mạn phép được cắt bỏ vài từ ngữ được lập đi lập lại qua thể văn nói, do Minh Hạnh chuyển biên cho thích hợp với văn viết trong sáng hơn.)