Toàn Không

PHẦN 1: THẾ NÀO LÀ BỐ THÍ?

Bố là chia ra, Thí là trao tặng.

Bố Thí là đem năng lực vật chất như của cải tiền bạc của mình hiến dâng, chia tặng cho người. Hoặc giảng nói các điều hay lẽ phải trong đời sống, đem các chân lý do Phật dạy, giải thích lại cho người. Bố thí được xem như phương tiện đối trị tính bỏn sẻn, tham lam, ích kỉ, và thể hiện lòng Bác Ái, Từ Bi.

Bố Thí được dùng chung cho mọi người, nó bao gồm sự giúp đỡ những kẻ nghèo đói, hoạn nạn, bệnh tật, những người cần sự giúp đỡ về một phương diện nào đó. Hoặc Bố thí thức ăn, tiền bạc, vật dụng v.v… đến các vị Khất sĩ, các Tịnh thất, các Chùa, các tổ chức từ thiện cứu trợ.

Ngược lại Tăng Ni mang các lời Phật dạy để hướng dẫn cách tu hành cho các Phật tử tại gia, cũng gọi là Bố thí. Đối với Tôn giáo, do được tôn trọng nên Bố thí được gọi là Cúng dường, Cúng dường Phật, Cúng dường Tam Bảo, cúng dường trai Tăng, v.v…Tất cả các hành động bố thí cúng dàng đều được xem là để nuôi dưỡng Phúc đức.

PHẦN 2: CÓ MẤY LOẠI BỐ THÍ?

Có ba loại Bố thí là: Tài thí, Pháp thí, và Vô úy thí; để hiểu rõ tường tận của việc Bố thí, chúng ta lần lượt phân tích từng loại.

LOẠI 1: LÀ TÀI THÍ:

Gồm tiền bạc của cải vật dụng, cho đến cái qúy nhất là thân mạng, có hai thứ Tài thí là:

THỨ NHẤT: NỘI TÀI: Là những vật chí thân qúy báu như thân mạng, hay đem một bộ phận của thân mình Bố thí cho người khác.

Như xông vào lửa cứu người sắp chết cháy, hoặc nhảy xuống nước cứu người sắp chết đuối. Hoặc lấy thân mình che đỡ cho người sắp bị đánh, hay bị đâm. Hoặc cho người một bộ phận của mình, mà người đang cần đến, như cho người một “qủa thận” chẳng hạn. Nghĩa là người Bố thí có thể sẵn sàng chịu đau đớn khổ sở, tật nguyền, cho đến hy sinh tính mạng, để cứu người.

Bố Thí Nội Tài là một cử chỉ cao đẹp nhất mà chỉ người có “Đại Từ Tâm” mới làm được, nếu còn xem thân mạng mình là qúy, không thể thực hiện được thứ Bố thí này.

THỨ HAI: NGOẠI TÀI:

Là những thứ thuộc quyền sở hữu của mình như tiền bạc, xe cộ, nhà cửa, ruộng vườn, trân bảo, đồ đạc, quần áo, đồ ăn, thức uống v.v…, đem một trong những thứ ấy tặng cho người, gọi là Bố Thí Ngoại Tài.

Về ngoại tài, có một vấn đề được nêu ra, đó là cách tạo dựng nên sản nghiệp. Có người tạo sản nghiệp bằng những nghề chân chính, nhưng cũng có người tạo nên bởi những nghề không chân chính. Như lừa đảo cờ bạc, lợi dụng sức khổ cực của người khác, hay tranh giành cướp đoạt dối trá, trốn lậu thuế v.v… để làm giàu một cách phi pháp.

Nếu sự tìm cầu tạo dựng của cải, không quang minh, mà chỉ là của bất chính do sự làm bất hợp pháp mang lại, sự Bố thí không được coi là trọng, mà là vô ích. Tiền của mang ra Bố thí phải là tiền của do công khó nhọc của chính mình, làm việc một cách hợp pháp, hợp lý, mới được kể là trọng.

Chúng ta nghe trích một đoạn bài Tụng do Đức Phật nói trong Trung A Hàm quyển 3 trang 80, với ý nghĩa nêu trên, như sau:

. . . Nếu kiếm của hợp pháp,

Đã lo được bản thân,

Bố thí và tạo phúc,

Cả hai đều có đức.

LOẠI 2: LÀ PHÁP THÍ:

Pháp là vạn vật, Pháp cũng là Kinh Luật Luận, các lời dạy của Phật, cũng gọi là Pháp. Đem các lời hay lẽ phải, ra chỉ cho người, như đem các lời dạy của Phật ra chỉ lại cho người được hiểu. Hoặc thực hành các lời dạy của Phật để làm gương cho người khác noi theo và cải tà quy chính, đều là Bố Thí Pháp cả.

Pháp thí có một giá trị lớn hơn Tài thí, vì tài thí chỉ giúp cho người một thời gian hay một đời là cùng, còn Pháp thí ảnh hưởng nhiều đời nhiều kiếp. Ngoài ra, Pháp thí còn giúp cho cả kẻ sang người hèn, kẻ nghèo lẫn người giàu, nên Bố Thí Pháp lợi ích rộng lớn hơn Bố Thí Tài.

LOẠI BA: VÔ UÝ THÍ:

Vô Úy là không sợ, Bố Thí Vô Úy là cho người khác sự không sợ hãi, hết sợ hãi; tại sao có Bố Thí Vô Úy?

Bởi vì trong đời sống của con người có đủ thứ sợ hãi. Khi còn bé nhỏ sợ theo bé nhỏ, như sợ thua bạn bè, sợ không làm vừa lòng cha mẹ, thầy cô v.v… Khi lớn lên sợ thua kém người, sợ không đạt được địa vị như ý v.v… Khi về già sợ bệnh nọ bệnh kia, sợ chết v.v…. Mỗi người từ nhỏ tới lớn đều có vô số lo sợ, do đó, nếu có sự Bố Thí Vô Úy, người được thí vui mừng vô cùng. Tỉ dụ như người đang bị tai nạn, có người đến cứu giúp làm người ấy hết lo sợ, được yên tâm.

Muốn Bố Thí Vô Úy, trước tiên người Bố thí phải không còn sợ một điều gì. Muốn không còn sợ bất cứ điều gì trong lòng, người ấy phải hiểu lý sống của Phật giáo và áp dụng thực hành đầy đủ, thì không còn sợ nữa. Như khi biết rõ các vật đều là hư giả không thật, cái ngã tức cái thân ta cũng không thật không qúy, thì tham để làm gì? Không tham tức không còn ham muốn nữa, không còn ham muốn sẽ không tìm cách bảo vệ hay chiếm đoạt.

Như vậy không còn phải lo sợ. Tiền bạc của cải không ham nên không sợ mất, danh lợi địa vị không màng nên không sợ thiếu, sinh mạng thân mình xem như giả tạm nên không sợ chết, sẽ sống bình tĩnh tự tại trước mọi đổi thay. Do vậy, người vô úy sẵn sàng can thiệp vào các việc cứu người khác gặp nguy hiểm mà người thường không thể làm được.

PHẦN BA: BỐ THÍ NHƯ THẾ NÀO?

Có nhiều người bố thí, có người lập trại nuôi trẻ em tàn tật câm điếc khiếm thị, có người lập trại cô nhi nuôi trẻ em không cha không mẹ. Có người cúng tiền xây chùa, đúc chuông, tạo tượng, v.v… Lại có người lập qũy để giúp cho những người nghèo khó, có người gây qũy cứu trợ các người bị thiên tai. Có người nhảy xuống nước để cứu người sắp chết đuối, hoặc có người xông vào lửa cứu người sắp chết cháy v.v… Tất cả những hành động ấy đều là bố thí cả, nhưng xét về tâm lý và động lực thúc đẩy bên trong, có hai trường hợp được nêu lên ở đây:

TRƯỜNG HỢP 1:

BỐ THÍ CHẤP TƯỚNG:

Nghĩa là bố thí với dụng tâm bên trong vì danh vì lợi, như bố thí để được đăng báo khen tiếng tốt về mình, hay tổ chức của mình. Với dụng tâm ganh đua, như mình bố thí nhiều hơn người kia, hoặc tổ chức của mình bố thí nhiều hơn tổ chức kia. Hoặc giúp đỡ các em nghèo, cô nhi, là để sau này lớn lên các em sẽ biết ơn và là công cụ, người của mình hay thuộc tổ chức, tôn giáo của mình. Hoặc nhảy xuống sông cứu người để được người “đẹp” ngợi khen cảm phục v.v….

Những hành động đẹp đẽ ấy sẽ không còn giá trị về phúc đức do những động lực mờ ám bên trong. Kết qủa như làn gió mát thổi qua, như mây trôi trong hư không, sẽ tan biến mất vào hư vô, không còn gì cả.

Lấy thí dụ của Trưởng giả Cấp Cô Độc thời Phật tại thế đã mang tiền của ức tỉ ra để xây Đạo tràng Kỳ Viên cúng Phật và chư Tăng. Ông cũng thường bố thí cho người nghèo thiếu cho tới hết đời, với tâm bình đẳng không dính mắc, khi qua đời Trưởng giả đã được qủa báo sinh lên cõi Trời Đao Lợi.

Còn Vua Lương Vũ Đế bên Trung Hoa, năm 528 Dương lịch, Tổ thứ 28 là Bồ Đề Đạt Ma từ Ấn Độ qua Trung Hoa. Khi gặp, Vua hỏi Tổ Bồ Đề về việc vua đã cho dựng lập được 72 Chùa, đúc chuông, tạo tượng, tu sửa cầu cống, bồi đắp đường lộ v.v… thì có những công đức gì? Khi nghe Vua hỏi trong sự tự hào chấp tướng như thế, nên Tổ trả lời là “Không có công đức”

Vua hỏi tiếp “Tại sao lại không có công đức?” Tổ trả lời “Công đức đó chỉ được ở qủa vị, sinh cõi Trờị hay cõi Người mà thôi”. Vua lại hỏi “Làm thế nào mới gọi là chân công đức?” Tổ đáp “Trí thanh tịnh thể vốn vắng lặng, tròn đầy, trong sáng, nhiệm mầu, công đức như vậy chẳng thể lấy thế gian pháp (là của cải, tiền bạc…) mà cầu được”

Vua lại hỏi “Vậy người trước Trẫm đây là ai?” Tổ đáp “Không có ai cả”. Vua nghe câu trả lời chót của Tổ sinh ra nghi ngờ, cho rằng Tổ chẳng phải người đạo đức. Vua Lương Vũ Đế không hiểu câu trả lời của Tổ Bồ Đề về “Vô ngã”, lại tự ái, vì cái ngã (cái ta) của Vua qúa to lớn, do đó Vua không hài lòng và không hỏi nữa.

Rồi sai người đem thuốc độc trộn trong thức ăn của Tổ, nhưng Tổ không chết. Sau gần một tháng, Tổ rời bỏ Kinh đô đi đến ngồi quay mặt vào vách, nhập Thiền định tại chùa Thiếu Lâm, chờ cơ duyên trong chín năm.

Như thế công đức bố thí của Vua Lương Vũ Đế tuy nhiều, nhưng không biết có đủ để bù cái nghiệp ra lệnh đầu độc một bậc Thánh chăng?

TRƯỜNG HỢP 2: BỐ THÍ VÔ TƯỚNG:

Là Bố thí với tâm trong sạch, người Bố thí với Tâm Từ Bi quảng đại, Bố thí với tâm bình đẳng không phân biệt người này người kia, nòi giống chủng tộc, v.v…Bố thí không có bất cứ điều kiện gì, người Bố Thí khi cho không cần biết người nhận là ai, không cần cho người nhận biết mình là ai. Khi nào mà người cho không còn thấy mình cho và kẻ nhận nữa, mới thật sự là Bố thí rộng lớn, dù sự Bố thí rất nhỏ nhặt cũng vẫn được gọi là Bố thí rộng lớn, tức là Bố Thí “Ba La Mật”.

Chữ “Ba La Mật” ở đây có nghĩa là rốt ráo, Bố Thí Ba La mật nghĩa là bố thí đến cùng tận, vô cùng rộng lớn. Nhiều người khi Bố thí còn chấp cho rằng ta là người cho, người làm ơn, kẻ kia là người thọ nhận, người chịu ơn. Vì còn dính mắc nơi tướng, chấp có ngã (là có ta cho) có nhân (là có người nhận), nên không được gọi là Ba La Mật.

Người Bố thí không thấy có ta là người làm ơn, không thấy người kia là kẻ thọ ơn, lại còn không thấy vật nọ là vật cho nữa, mới được gọi là Bố Thí Ba La Mật, vì không còn một tí gì dính mắc tới sự tướng nữa. Người Bố thí sẽ được phúc báo vô lậu thanh tịnh (là được hết tham dục, hết phiền não, và hết si mê), và đây cũng là việc làm của các vị Bồ Tát vậy.

Đối với người tu, quán sát tất cả chúng sinh và mình cùng đồng một bản thể (là cùng một nguyên chất gốc), để không còn thấy ta có Bố thí và người được thọ thí. Thí dụ như một người đang làm việc gì, bỗng tay trái bị thương, tay phải vội lấy bông băng và thuốc bó vết thương của tay trái. Lúc đó tay phải không kiêu hãnh về việc làm ấy, vì sao? Vì tay phải tự biết cùng tay trái cùng một thân thể, nên không thấy mình là người ban ơn và tay trái là kẻ thọ ơn.

PHẦN 4: BỐ THÍ

ĐƯỢC PHÚC ĐỨC GÌ?

Người Bố Thí Tài có dịp chiến thắng lòng bỏn sẻn tham lam ích kỉ, và nới rộng lòng Bác ái Từ bi của mình, người này có ngay tâm vui vẻ vì thấy mình làm được việc hữu ích cứu giúp người. Người Bố thí đời này an vui, được danh tiếng, tôn trọng, sinh cõi Trời, gặp nhiều sự giúp đỡ khi sinh trở lại cõi Người.

Người Bố Thí Pháp cũng là tự nhắc nhở mình những điều Phật dạy, noi theo và tinh tấn tu hành để giải thoát. Sự lợi ích của Bố Thí Pháp còn bao gồm cả những sự chỉ dạy phương pháp, nghề nghiệp chân chính cho người, để tự nuôi sống, tăng tiến trong cuộc sống; hay chỉ bảo những điều hay lẽ phải trong đời sống đạo đức. , .

Người Bố Thí Vô Úy là để có dịp thử thách lòng vị tha và sự chấp ngã của mình, người nhận bố thí do sự che chở đùm bọc, nên vô cùng thoải mái, ví như họ được uống nước cam lộ của người tặng vậy.

Người bố thí sẽ có nhiều phúc đức khi bố thí đúng lúc, không vụ lợi, tự tay, tự nguyện vì lợi người, không mong báo đáp bất cứ hình thức nào. Người bố thí còn phải biết bố thí cho bậc chân tu, và nguyện đem phúc đức này Bố Thí cho tất cả chúng sinh thì sẽ có nhiều lợi lạc.

Những cách bố thí với tâm trong sạch đúng với ý nghĩa của Bố Thí Ba La Mật, người bố thí đã bước được một bước đầu tiên quan trọng trong Lục Độ là Bố thí. Rồi tiếp đến là Nhẫn nhục, Trì giới, Tinh tấn, Thiền định và Trí huệ, để bước qua bờ giải thoát an vui vĩnh hằng.